🔴  Lives #BAC2024

À partir du 12 mai, révise le bac avec nous sur YouTube tous les soirs à 19h30 ! Découvrir la chaîne →

Calcul matriciel

Sujet 11 - Exercice 3

15 min
30
Soit α\alpha un nombre réel.
On considère la matrice MM suivante :
M=(1αα2α31αα2α311α2α31α1α31αα21)M4,5(R)M = \begin{pmatrix} 1 & \alpha & \alpha^2 & \alpha^3 & 1 \\ \alpha & \alpha^2 & \alpha^3 & 1 & 1 \\ \alpha^2 & \alpha^3 & 1 & \alpha & 1 \\ \alpha^3 & 1 & \alpha & \alpha^2 & 1 \\ \end{pmatrix} \in \mathcal{M}_{4,5}(\mathbb{R}).
Question 1

Discuter des valeurs du rang de la matrice MM suivant les valeurs du scalaire réel α\alpha.

Correction
En faisant usage de la technique dite de la réduite de GaussGauss, on obtient :
L1=L1L2=L2αL1L3=L3α2L1L4=L4α3L1(1αα2α310001α41α001α4αα51α201α4αα5α2α61α3)\begin{matrix} L'_1 = L_1 \\ L'_2 = L_2 - \alpha L_1 \\ L'_3 = L_3 - \alpha^2 L_1 \\ L'_4 = L_4 - \alpha^3 L_1 \\ \end{matrix} \,\,\, \Longrightarrow \,\,\, \begin{pmatrix} 1 & \alpha & \alpha^2 & \alpha^3 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 1 - \alpha^4 & 1 - \alpha \\ 0 & 0 & 1 - \alpha^4 & \alpha - \alpha^5 & 1 - \alpha^2 \\ 0 & 1 - \alpha^4 & \alpha - \alpha^5 & \alpha^2 - \alpha^6 & 1 - \alpha^3 \\ \end{pmatrix}
Puis, on a :
L1=L1L2=L4L3=L3L4=L2(1αα2α3101α4αα5α2α61α3001α4αα51α20001α41α)\begin{matrix} L''_1 = L_1 \\ L''_2 = L'_4 \\ L''_3 = L'_3 \\ L''_4 = L'_2 \\ \end{matrix} \,\,\, \Longrightarrow \,\,\, \begin{pmatrix} 1 & \alpha & \alpha^2 & \alpha^3 & 1 \\ 0 & 1 - \alpha^4 & \alpha - \alpha^5 & \alpha^2 - \alpha^6 & 1 - \alpha^3 \\ 0 & 0 & 1 - \alpha^4 & \alpha - \alpha^5 & 1 - \alpha^2 \\ 0 & 0 & 0 & \boxed{1- \alpha^4} & 1 - \alpha \\ \end{pmatrix}
Premiercas:1α40\rightarrow \,\, \bf{Premier \,\, cas : \,\,} \mathbf{1- \alpha^4 \neq 0}
Dans ce cas, on a directement
rang(M)=4\mathrm{rang}(M) = 4.
Deuxieˋmecas:1α4=0α=±1\rightarrow \,\, \bf{Deuxième \,\, cas : \,\, } \mathbf{1- \alpha^4 = 0 \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \alpha = \pm 1}
Dans ce cas la matrice réduite de GaussGauss prend la forme :
(1αα2α3100αα5α2α61α3000αα51α200001α)\begin{pmatrix} 1 & \alpha & \alpha^2 & \alpha^3 & 1 \\ 0 & 0 & \alpha - \alpha^5 & \alpha^2 - \alpha^6 & 1 - \alpha^3 \\ 0 & 0 & 0 & \alpha - \alpha^5 & 1 - \alpha^2 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 1 - \alpha \\ \end{pmatrix}
\,\,\,\,\,\, \bullet \,\, Si α=1\alpha = 1
On a alors la matrice suivante :
(11111000000000000000)rang(A)=1\begin{pmatrix} 1 & 1 & 1 & 1 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ \end{pmatrix} \,\,\,\, \Longrightarrow \,\,\,\, \mathrm{rang}(A) = 1
\,\,\,\,\,\, \bullet \,\, Si α=1\alpha = - 1
On a alors la matrice suivante :
(11111000020000000002)rang(A)=2\begin{pmatrix} 1 & - 1 & 1 & - 1 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 2 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 2 \\ \end{pmatrix} \,\,\,\, \Longrightarrow \,\,\,\, \mathrm{rang}(A) = 2