🔴  Lives #BAC2024

À partir du 12 mai, révise le bac avec nous sur YouTube tous les soirs à 19h30 ! Découvrir la chaîne →

Calcul matriciel

Sujet 11 - Exercice 2

10 min
20
Un exercice classique mais qu'il est nécessaire de savoir-faire sans hésiter.
Soient aa, bb, cc et dd quatre nombres réels qui satisfont à la condition adbcad \neq bc.
On considère une matrice AA une matrice d'ordre 22 telle que : (abcd)\begin{pmatrix} a & b \\ c & d \end{pmatrix}
Question 1

Démontrer la formule suivante : A1=1adbc(dbca)A^{-1} = \dfrac{1}{ad - bc} \begin{pmatrix} d & -b \\ -c & a \end{pmatrix}

Correction
Matrice inversible
  • Soit AMn(K)A \in \mathscr{M}_n \left(\mathbb{K}\right) .
    AA est inversible si et seulement il existe une unique matrice BMn(K)B \in \mathscr{M}_n \left(\mathbb{K}\right) tel que : AB=BA=InAB=BA=I_n.
    On appelle BB l’inverse de AA et on la note A1A^{-1} .
    Remarque : il suffit en fait de vérifier une seule des conditions AB=InAB=I_n ou bien BA=InBA=I_n et on aura alors nécessairement
    A1=BA^{-1}=B
    .
Soit I2=(1001)I_2 = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{pmatrix} la matrice unité considérée.
Soit α\alpha, β\beta, γ\gamma et δ\delta quatre nombres réels.
On pose :
B=(αβγδ)B = \begin{pmatrix} \alpha & \beta \\ \gamma & \delta \end{pmatrix}
Dans ce cas on a :
AB=I2AB=I_2
(abcd)×(αβγδ)=(1001)\begin{pmatrix} a & b \\ c & d \end{pmatrix} \times \begin{pmatrix} \alpha & \beta \\ \gamma & \delta \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{pmatrix}
Ce qui nous donne :
(aα+bγaβ+bδcα+dγcβ+dδ)=(1001)\begin{pmatrix} a \alpha+b\gamma & a\beta + b\delta \\ c\alpha+d\gamma & c\beta+d\delta \end{pmatrix} = \begin{pmatrix} 1 & 0 \\ 0 & 1 \end{pmatrix}
Donc :
{aα+bγ=1aβ+bδ=0cα+dγ=0cβ+dδ=1{α=1abaγβ=baδγ=cdαδ=1dcdβ{α=1aba(cdα)β=baδγ=cdαδ=1dcd(baδ)\left\lbrace \begin{array}{rcl} a \alpha+b\gamma & = & 1 \\ a\beta + b\delta & = & 0 \\ c\alpha+d\gamma & = & 0 \\ c\beta+d\delta & = & 1 \end{array}\right. \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \left\lbrace \begin{array}{rcl} \alpha & = & \dfrac{1}{a} - \dfrac{b}{a} \gamma \\ & & \\ \beta & = & - \dfrac{b}{a} \delta \\ & & \\ \gamma & = & - \dfrac{c}{d}\alpha \\ & & \\ \delta & = & \dfrac{1}{d} - \dfrac{c}{d} \beta \end{array}\right. \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \left\lbrace \begin{array}{rcl} \alpha & = & \dfrac{1}{a} - \dfrac{b}{a} \left( - \dfrac{c}{d}\alpha \right) \\ & & \\ \beta & = & - \dfrac{b}{a} \delta \\ & & \\ \gamma & = & - \dfrac{c}{d}\alpha \\ & & \\ \delta & = & \dfrac{1}{d} - \dfrac{c}{d} \left( - \dfrac{b}{a} \delta \right) \end{array}\right.
On en déduit alors que :
α=1a+bcadααbcadα=1aα(1bcad)=1aα(adbcad)=1a\alpha = \dfrac{1}{a} + \dfrac{bc}{ad} \alpha \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \alpha - \dfrac{bc}{ad} \alpha = \dfrac{1}{a} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \alpha \left( 1 - \dfrac{bc}{ad} \right) = \dfrac{1}{a} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \alpha \left( \dfrac{ad - bc}{ad} \right) = \dfrac{1}{a}
Ainsi :
α=1aadadbcα=dadbc\alpha = \dfrac{1}{a}\dfrac{ad}{ad - bc} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \alpha = \dfrac{d}{ad - bc}
Ce qui nous permet d'écrire que :
γ=cddadbcγ=cadbc\gamma = - \dfrac{c}{d} \dfrac{d}{ad - bc} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \gamma = -\dfrac{c}{ad - bc}
Puis, on a aussi :
δ=1d+bcadδδbcadδ=1dδ(1bcad)=1dδ(adbcad)=1d\delta = \dfrac{1}{d} + \dfrac{bc}{ad} \delta \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \delta - \dfrac{bc}{ad} \delta = \dfrac{1}{d} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \delta \left( 1 - \dfrac{bc}{ad} \right) = \dfrac{1}{d} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \delta \left( \dfrac{ad - bc}{ad} \right) = \dfrac{1}{d}
Ainsi :
δ=1dadadbcδ=aadbc\delta = \dfrac{1}{d}\dfrac{ad}{ad - bc} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \delta = \dfrac{a}{ad - bc}
Ce qui nous permet d'écrire que :
β=baδβ=baaadbcβ=badbc\beta = - \dfrac{b}{a} \delta \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \beta = - \dfrac{b}{a} \dfrac{a}{ad - bc} \,\,\, \Longleftrightarrow \,\,\, \beta = - \dfrac{b}{ad - bc}
Dès lors, on trouve que :
B=(dadbcbadbccadbcaadbc)B= \begin{pmatrix} \dfrac{d}{ad - bc} & - \dfrac{b}{ad - bc} \\ -\dfrac{c}{ad - bc} & \dfrac{a}{ad - bc} \end{pmatrix}
En factorisant par 1adbc\dfrac{1}{ad - bc} on trouve finalement :
B=1adbc(dbca)B = \dfrac{1}{ad - bc} \begin{pmatrix} d & -b \\ -c & a \end{pmatrix} ou encore
A1=1adbc(dbca)A^{-1} = \dfrac{1}{ad - bc} \begin{pmatrix} d & -b \\ -c & a \end{pmatrix}